Prof. Dr. Fuat Sezgin´in dünyaca ünlü başeseri Arap-İslam Bilimleri Tarihi (Geschichte des Arabischen Schrifttums), İstanbul Üniversitesi´yle işbirliği içinde 17 kişilik bir çeviri ekibi tarafından Türkçeye tercüme ediliyor. İlk cildi 1967 yılında yayınlanan eser, ciltlerine göre şu konuları içermektedir:

1. CİLT: KUR’AN BİLİMLERİ, HADİS, TARİH, FIKIH, TASAVVUF
   

Arap-İslam Bilimleri Tarihi’nin ilk cildinin çevirisi olan eser, Kur’an ilimleri, hadis, tarih, fıkıh, kelam ve tasavvuf (yaklaşık 1038 yılına kadar) konularını kapsamaktadır. Her bölüm genel bir girişle başlar ve söz konusu bilim dallarının Emeviler ve Abbasiler zamanındaki gelişimini ele alır. Bu cilt Prof. Dr. Fuat Sezgin’in hadislerin yazılı kaynakları konusundaki görüşlerini de içerir.

 (XIV + 1072 sayfa)

1. CİLT: ŞİİR
   

Cahiliye dönemi şiirinden başlayarak Muallakat ve Abbasiler döneminde derlenen şiir koleksiyonları hakkında bilgi verilir. İslam öncesi, erken İslami dönem, Emeviler, Abbasiler ve Endülüs dönemi şiiri ele alınır.

(XII + 808 sayfa)

III. CİLT: TIP, ECZACILIK, ZOOLOJİ, VETERİNERLİK

Eski Yunan, Süryani, İran ve Hint kaynaklarından itibaren ilk Arap hekim ve eczacıları, daha sonra zooloji ve veterinerlik konuları ele alınır. Her bölümün başında, (diğer ciltlerde olduğu gibi) önce oryantalist çalışmalar özetlenir, daha sonra Prof. Dr. Fuat Sezgin’in kendi sunumu aktarılır.

(XXI + 498 sayfa)

1. CİLT: SİMYA, KİMYA, BOTANİK, TARIM

Önce eski Yunan kaynaklarından başlayarak simya ve kimya, daha sonra botanik ve tarım konuları ele alınır. Bu ciltte Cabir bin Hayyan hakkındaki kısım diğer kısımlara göre çok daha ayrıntılıdır. Kitap, İhvan-ı Safa hakkındaki bölümle sona erer.

(XI + 399 sayfa)

1. CİLT: MATEMATİK
   

Eski Yunan kaynaklarından başlayarak Müslüman matematikçiler ele alınır. Sonra İslam matematiğinin oluşumuna Hint, İran ve Süryani kaynaklarının etkisi tartışılır. Bu cildin girişi diğerlerine nazaran daha uzundur.

(XV + 515 sayfa)

1. CİLT: ASTRONOMİ
   

Bu cilt, önceki cilt gibi oldukça uzun bir girişle başlar ve bu bölümde Müslüman bilim adamlarının Antikçağ astronomisini resepsiyonu, asimilasyonu ve geliştirmeleri ele alınır. Eski Yunan ve Hint kaynaklarının incelenmesinden sonra, Müslüman astronomlar ve çalışmaları isim isim anlatılır. Son sayfalar, yazarı bilinmeyen anonim astronomi eserlerine ayrılmıştır.

(XV + 522 sayfa)

VII. CİLT: ASTROLOJİ, METEOROLOJİ ve İLGİLİ ALANLAR

İslam dünyasında astrolojiyi çürüten yazıların ele alındığı bir girişten sonra, Antikçağ’dan başlayarak söz konusu alanda çalışmış kişiler ele alınır. Daha sonra meteorolojinin yanı sıra hava durumu tahminleriyle ilgili halk astronomisi literatürü ele alınır.

(XV + 486 sayfa)

VIII. CİLT: SÖZLÜKÇÜLÜK

Araştırmanın tarihi ve güncel durumu, Arap sözlükçülüğünün başlangıcı ve gelişimi üzerine bir girişin ardından, Kur’an sözlüğü türünden eserlerden başlayarak, Irak, Kûfe, Bağdat, İran, Mısır, Kuzey Afrika ve İspanya’da (Endülüs) yazılmış sözlükler ve yazarı bilinmeyen anonim sözlükler incelenir.

(XIII + 389 sayfa)

1. CİLT: GRAMER
   

Önceki cildin devamı sayılabilecek olan kitapta, İslam dünyasının önemli tarihi merkezlerinde ortaya konan gramer çalışmaları ele alınmakta, daha sonra anonim eserlere yer verilmektedir. Kitabın son bölümü, dil felsefesi ve gramerin mantıkla ilişkisi üzerindedir.

(XIII + 406 sayfa)

1. CİLT: İSLAM’DA MATEMATİKSEL COĞRAFYA VE HARİTACILIK VE BATI’DAKİ DEVAMI – 1. BÖLÜM
   

Eski Yunan matematiksel coğrafyasına ayrılan ilk kısım, Batlamyus’un Coğrafya adlı eserinin harita içerip içermediği konusuna yoğunlaşır. İslami dönem, Me’mun öncesi ve sonrası olarak ikiye ayrılır, fakat İslam dünyasındaki matematiksel coğrafya çalışmalarının Biruni’den sonra yeni bir evreye girdiği belirtilir. Ardından İslam dünyasında geliştirilen matematiksel coğrafya çalışmalarının 10. yüzyıldan itibaren Avrupa’daki resepsiyon süreci araştırılır.

(XXX + 634 sayfa)

2. CİLT: İSLAM’DA MATEMATİKSEL COĞRAFYA VE HARİTACILIK VE BATI’DAKİ DEVAMI – 2. BÖLÜM
   

İslam dünyasında üretilen portolan haritaları ve bunların Avrupa’daki etkileriyle başlayan cilt, ardından Avrupa’da derece ağlı haritaların ortaya çıkışında İslam dünyasının rolünü sorgulamakta, daha sonra ise İslam dünyasında denizcilik matematiksel coğrafyasının en çok geliştiği bölge olarak Hint okyanusundaki denizciliği ele almaktadır.

(VIII + 716 sayfa)

XII. CİLT: İSLAM’DA MATEMATİKSEL COĞRAFYA VE HARİTACILIK VE BATI’DAKİ DEVAMI – HARİTALAR CİLDİ

Bu cilt, önceki iki ciltte atıf yapılan ve incelenen haritaları içerir ve boyutları diğer ciltlere göre daha büyüktür.

(XVI + 362 sayfa)

XIII. CİLT: İSLAM’DA MATEMATİKSEL COĞRAFYA VE HARİTACILIK VE BATI’DA DEVAMI – YAZARLAR

Önceki ciltlerde incelenen matematiksel coğrafya çalışmalarını ortaya koymuş Müslüman bilim adamları tek tek ele alınır. Bu ciltte Prof. Dr. Fuat Sezgin’in Amerika kıtasının Müslüman denizciler tarafından Kolomb’dan önce keşfedildiği görüşü de ele alınır.

(X + 587 sayfa)

XIV. CİLT: BEŞERİ COĞRAFYA 1. BÖLÜM: GENEL VE ÜLKELER COĞRAFYASI, ŞEHİR VE BÖLGE COĞRAFYASI

Eser, İslam medeniyetinde bilimsel coğrafyanın 9. yüzyıldaki başlangıcından 18. yüzyıla kadarki gelişimini inceleyen bir girişle başlar. Daha sonra İslam coğrafyasının İspanya dışındaki Avrupa’ya ulaşması, İslam coğrafya biliminin 18. ve 19. yüzyılda Avrupalı coğrafyacılar üzerindeki etkisi, ardından eski Yunan ve Roma kaynaklarından itibaren genel ve ülkeler coğrafyası ile şehir ve bölge coğrafyası ele alınır.

(XXI + 553 sayfa)

2. CİLT: BEŞERİ COĞRAFYA 2. BÖLÜM: TOPOĞRAFYA, COĞRAFYA SÖZLÜKLERİ, KOZMOLOJİ, SEYAHATNAMELER

Önceki cildin devamı olan kitap, başlıkta verilen alanların İslami dönemdeki gelişimini yazarlar temelinde ele alır.

(470 sayfa)

XVI. CİLT: EDEBİYAT LİTERATÜRÜ 1. BÖLÜM: ŞİİR, HİTABET VE EDEBİYAT TEORİSİ, ŞİİR KİTAPLARI, ANTOLOJİLER, NESİR

Önce şiirde ölçü ve kafiye konusuyla birlikte şiir ve hitabet alanları ele alınır. Ardından Arap yarımadası, Suriye, Basra, Kûfe, Bağdat, İran, Mısır, Kuzey Afrika ve İspanya’da yazılan şiir kitapları incelenir. Sonrasında antoloji ve nesir alanlarının aynı bölgelerdeki gelişimi açıklanır. Her konu başlığı ayrı bir girişle başlar.

(XXV + 496 sayfa)

XVII. CİLT: EDEBİYAT LİTERATÜRÜ 2. BÖLÜM: ‘‘EDEB’’ VE EĞİTİM LİTERATÜRÜ

Önceki cildin devamı olan kitapta Sicilya da dahil olmak üzere klasik İslam medeniyetinin ana merkezlerinde ortaya konan eğitim literatürü yazarlar temelinde ele alınır.

(X + 524 sayfa)